इलेक्ट्रनिक फाल scrap संकलनको प्रक्रिया र महत्त्व

इलेक्ट्रोनिक कबाड सङ्कलन समसामयिक चुनौती र समाधान

आजको डिजिटल युगमा, इलेक्ट्रोनिक उपकरणहरूको प्रयोग हरेक घरमा सामान्य भएको छ। मोबाइल फोन, कम्प्युटर, टेलिभिजन जस्ता उपकरणहरू हाम्रो दैनिक जीवनको अपरिहार्य हिस्सा बनेका छन्। यद्यपि यी उपकरणहरूले हाम्रो जीवनलाई सहज बनाउन मद्दत गर्छन्, तिनीहरूको बृद्धि सँगै इलेक्ट्रोनिक कबाड (ई-वेस्ट) को समस्या पनि बढ्दै गएको छ।

ई-वेस्ट भन्नाले त्यस्ता इलेक्ट्रोनिक उपकरणहरूलाई जनाइन्छ जुन अब प्रयोगमा छैनन् वा काम गर्न सक्दैनन्। यिनमा कम्प्युटर, प्रिन्टर, स्मार्टफोन, टेलिभिजन, र कुनै पनि अन्य उपकरण समावेश हुन सक्छन् जुन इलेक्ट्रिक वा इलेक्ट्रोनिक भागहरूमा जडित हुन्छन्। विश्वभर, विद्युत उपकरणहरूको उत्पादन र उपभोग तीव्र रुपमा बढिरहँदा, ई-वेस्ट पनि तीव्रतर बृद्धि भइरहेको छ।

नेपालमा पनि ई-वेस्टको समस्या गम्भीरताका साथ उभिएको छ। यहाँको शहरीकरण र डिजिटलकरणसँगै, मानिसहरूले नयाँ उपकरणहरूको खरिद गर्न बृद्धि गरिरहेका छन्। यसले पुरानै उपकरणलाई त्याग्न र उचित तरिकामा हटाउन चुनौतीपूर्ण बनाइदिएको छ। धेरै जसो मानिसहरूले पुराना उपकरणहरूलाई फ्याँक्न पाउँदा सजिलो बुझ्छन्, जसले वातावरणका लागि गम्भीर समस्या निम्त्याउँछ।

नेपाल सरकारले ई-वेस्ट व्यवस्थापनका लागि केही कदमहरू चालेको छ, तर यसतर्फ अझै धेरै काम गर्नुपर्ने छ। नागरिकहरूलाई इलेक्ट्रोनिक कबाडको सही म्यानेजमेन्टका बारेमा सचेत गराउन आवश्यक छ। विभिन्न गैरसरकारी संस्थाहरू र वातावरणीय समूहहरूले ई-वेस्ट सामग्रीको पुनः प्रयोग र रिसाइकलिंग गर्ने महत्वपूर्ण कार्यक्रमहरू सञ्चालन गर्दैछन्।

समाजले पनि यसको समाधानमा योगदान गर्न आवश्यक छ। मानिसहरूले प्रयोग नगर्ने उपकरणहरूलाई उचित स्थानमा प्रवाह गर्नु र पुनः प्रयोगका लागि वा रिसाइकलिंग गर्नका लागि उचित च्यानलहरूमा दिनु पर्छ। इलेक्ट्रोनिक कबाडका लागि विशेष संग्रह केन्द्रहरू स्थापना गर्न स्थानीय सरकार र समुदायलाई सक्रिय रूपमा संलग्न हुनुपर्नेछ।

यसो गर्दा, केवल वातावरणको संरक्षण मात्र हुनेछैन, बरु आर्थिक दृष्टिकोनबाट पनि फाइदा हुनेछ। रिसाइकल गरिएका सामग्रीहरू पुनः प्रयोगमा ल्याइएमा नयाँ उत्पादनहरूको लागत कम गर्न सकिन्छ र यसले रोजगारीको अवसर पनि सिर्जना गर्न सक्छ।

अन्तमा, इलेक्ट्रोनिक कबाड सङ्कलन र व्यवस्थापन केवल सरकारी जिम्मेवारी मात्र होइन, यो हरेकको जिम्मेवारी हो। यदि हामीले हामीले साथी र परिवारसँग मिलेर यो विषयमा सचेतता फैलायौँ भने, हामीले हाम्रो जीवनस्तरलाई सुधार गर्ने मात्र होइन, वरपरको वातावरणलाई पनि माया र संरक्षण गर्न सक्छौं।